Szczegóły materiału - Szkoła Filmowa w Łodzi

Pierwsze etiudy

Informacje ogólne:

Identyfikator: Pierwsze_etiudy
Typ materiału: Etiuda dokumentalna
Rok produkcji: 1949
Długość materiału: 00:18:41
Nośnik wyjściowy: taśma 35mm
Kolor: czarno-biały
Dźwięk: udźwiękowiony
Uwagi

Prawa autorskie:

Właściciele:: PWSFTviT

Profil na Filmpolski.pl:

Opisy:

Etiuda dokumentuje powstawanie etiud studentów Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi w oddanym do ich użytku atelier Filmu Polskiego. Pierwszą część filmu stanowi socrealistyczna krytyka przedwojennej polskiej kinematografii.

Twórcy:

Sekwencje:

CZOŁÓWKA Muzyka orkiestrowa. Napisy: 1. Wyższa Szkoła Filmowa przedstawia film dokumentarny o pracy studentów w atelier pt. 2. „Pierwsze etiudy” 3. Scenariusz i realizacja: Kazimierz Sheybal 4. Zdjęcia: Władysław Nagy, Feliks Średnicki 5. Kierownictwo produkcji: Donat Bilski Fragmenty polskich filmów przedwojennych, ukazujących życie arystokracji, komentowane przez narratora. Rozbawiona grupa składająca się z mężczyzn we frakach i w cylindrach oraz z kobiet w sukniach idzie nocą ulicą miasta, jeden z mężczyzn zachęca wszystkich do kontynuowania marszu „od lokalu do lokalu”. Mężczyzna ze strzelbą zakrada się po łące w stronę innego polującego mężczyzny. Sługa z siwą brodą rozpoznaje w intruzie powracającego z zagranicy do Turzych Rogów jaśnie księcia, przed którym kłania się i zdejmuje czapkę. Kolejna scena z tego samego filmu: książę przedstawia słudze swoją przyszłą żonę, mężczyzna ponownie kłania się głęboko i całuje rękę młodej kobiety. Kolejna scena: mężczyzna wchodzi do salonu, w którym pod ścianą stoją obok siebie dwaj kucharze i trzy posługujące kobiety w fartuchach. Zabawa służby w dworskiej kuchni, ktoś gra na akordeonie, reszta tańczy. Rozmarzona kobieta w chustce na głowie stoi obok trzymającego ją za ramię męża i mówi z przejęciem, że ich syn będzie hrabią. Fragment innego dialogu filmowego: kobieta w planie bliskim gładzi po głowie siedzącego przed nią syna i mówi, że odzyska on teraz tytuł i majątek. Mężczyzna kładzie głowę na jej ramieniu. Kolejna scena: zdenerwowany mężczyzna w garniturze spaceruje po salonie i złości się w obecności siedzącej przy stole kobiety na rozkazy niżej umiejscowionych w hierarchii społecznej ludzi. Kolejna scena: mężczyzna potrząsa kobietą za jej ramiona, krzycząc, że nie umie i nie chce pracować. Powyższa sekwencja montażowa powstała z fragmentów filmów: „Trzy serca” reż. Michał Waszyński (1939 r.), „Gehenna” reż. Michał Waszyński (1938 r.), „Zabawka” reż. Michał Waszyński (1933 r.) Monolog z offu: Narrator oskarża polską kinematografię przedwojenną, która – jego zdaniem zajmowała się wyłącznie zdegenerowaną i próżniaczą arystokracją.

SEKWENCJA 1 Robotnicy z łopatami kopią ziemię, prawdopodobnie odgruzowują teren. Dwóch robotników dokręca wspólnie dużym kluczem śrubę w metalowej konstrukcji. Seria krótkich ujęć z laboratoriów i szpitali – lekarz dotyka nogi chorego pacjenta. Badacz pracujący przy mikroskopie. Fronton kamienicy, przy której stoją wysokie drewniane rusztowania. Hala, w której przy suficie pracują robotnicy. Ludzie w płaszczach filmowani zza pleców idący w kierunku budynku kina. Detal – neon Kina W-Z. Widzowie wchodzą do sali kinowej. Ciężarówki z kinami objazdowymi wyjeżdżają na pokazy. Ciężarówka jadąca po wiejskiej, żwirowej drodze w słoneczny dzień; obok chłopiec jadący na rowerze i biegnąca dziewczynka. Dzieci tłoczące się przed seansem filmowym i biegnące zająć sobie miejsce – kamera zatrzymuje się na zagubionym w tłumie chłopcu w białej koszuli, który stara się podążać za tłumem. Dzieci próbują opanować dwie nauczycielki. Budynek Wyższej Szkoły Filmowej w planie ogólnym, filmowany zza krat bramy wejściowej. Słuchacze licznie wchodzą do budynku i kierują się do sali wykładowej. Panorama w górę – widać centralnie filmowaną tablicę wiszącą nad drzwiami sali wykładowej z napisem: „Ze wszystkich rodzajów sztuki film jest dla nas najważniejszy. Lenin”. Przesunięcie kamery na wiszącą obok tablicę z sentencją: „Film pomaga klasie robotniczej i jej partii wychowywać pracujących w duchu socjalizmu. Stalin”. Zegar stojący na korytarzu wskazujący godzinę 7:59. Monolog z offu: Narrator mówi o konieczności podejmowania tematyki robotniczej i społecznej w duchu socjalistycznym przez twórców filmowych, którzy kształcą się w Wyższej Szkole Filmowej.

SEKWENCJA 2 Muzyka. Sala wykładowa – profesor Marian Wimmer ubrany w garnitur mówi do siedzących blisko niego słuchaczy, obok widać antycznie stylizowane popiersie. Trzy półzbliżenia studentów – wśród nich: Czesław Petelski i Jadwiga Żukowska. Inne zajęcia – profesor Stanisław Wohl zapisuje na tablicy nazwisko „Proust”, odkłada kredę i z zaangażowaniem o czymś opowiada. W pierwszym planie troje odwróconych plecami do kamery studentów. Laboratorium – studenci podczas ćwiczeń laboratoryjnych. Plan średni – dwaj studenci z ampułkami eksperymentują z cieczami. Trzej studenci siedzą przy stanowiskach optycznych, asystuje im wykładowca. Studenci przy stole montażowym. Grupa studentów skupiona wokół kamery, wykładowca demonstruje różne możliwości sprzętu. Jeden ze studentów zabiera stojący na podłodze reflektor. Przytwierdzanie reflektora do statywu w atelier. Studenci budują mały plan filmowy, przynosząc kamerę i oświetlenie. W tle rzeźba i popiersie mężczyzny. Zajęcia plastyczne – studenci przy sztalugach, m. in. Zenon Filar rysują portrety siedzącego w centrum sali modela. Z boku wykładowca Marian Wimmer rozmawia ze studentem przy pulpicie nad otwartą książką. Detale – ilustracje z albumów o architekturze i malarstwie. Sześciu członków ZAMP siedzi przy stole, na ścianie portret Bieruta, obok niego widoczny socjalistyczny sztandar. Detal – napis wiszący na ścianie: „Obowiązkiem Z.A.M.P.-owca – przodowanie w nauce i pracy”. Studenci i studentki kopiący rów pod fundamenty przyszłego akademika. Atelier – operator wpatrzony w obiektyw kamery porusza się na wózku pchanym przez asystenta w kierunku aktorów odgrywających scenę przy pianinie. Dwaj inni studenci w tym czasie zakładają reflektor na statyw – z prawej widoczny Janusz Nasfeter. Reżyser etiudy udziela uwag aktorom – mężczyźnie grającemu na pianinie i stojącej obok kobiecie. Do aktorów podchodzi kolejno operator i przykłada im do głowy światłomierz. Operator cofa się i wchodzi ponownie za kamerę, po obu stronach czekają dwaj inni studenci. Nowo wybudowane Atelier Filmu Polskiego w planie ogólnym, przed wejściem dwie grupy studentów, pod budynek podjeżdża ciężarówka. Monolog z offu: Narrator opowiada jak wysokie są wymagania, jakie stawia przed przyszłymi filmowcami ich zawód. Kompleksowego kształcenie otrzymają oni w Wyższej Szkole Filmowej. Od roku akademickiego 1948/1949 studenci mają możliwość korzystać z atelier Filmu Polskiego i tam profesjonalnie przygotowywać swoje etiudy.

SEKWENCJA 3 Półzbliżenie – student w okularach w trakcie prac nad scenariuszem, podpiera ręką brodę. Studentka przy biurku w planie średnim przewraca stronice książki w poszukiwaniu inspiracji do scenariusza. Detal – studentka podnosi i odkłada na bok opowiadanie Noc Jerzego Andrzejewskiego. Sięga po książkę zatytułowaną 17 opowiadań. Seminarium scenopisarstwa – odwróceni studenci siedzą pojedynczo w ławkach, w drugim planie wykładowczyni dramaturgii – prof. Regina Dreyer. Słuchacz podnosi rękę i zadaje pytanie, wokół niego widać trzech innych studentów. Rysowanie storyboardu. Półzbliżenie – Janusz Nasfeter pochylony nad scenariuszem. Detal – notatki wprowadzane do scenariusza filmowane przez ramię, na stole leży zdjęty z ręki zegarek. Regina Dreyer wraz ze studentką Marią Olejniczak w trakcie konsultacji, siedzą przy stole pochylone nad kartką. Zebranie komisji akceptacji scenariuszy, odjazd kamery ukazujący pięcioro członków tej komisji m. in. Reginę Dreyer oraz Eugeniusza Cękalskiego . Cękalski czyta fragment dyskutowanego scenariusza. Dyskusja między wykładowcami. Detal – prof. Dreyer zapisuje na egzemplarzu scenariusza: „Rozbudować konflikt między ojcem a synem”. Cękalski pali papierosa i notuje (detal) na scenariuszu: „Do produkcji” oraz składa swój podpis. Monolog z offu: Narrator opowiada o pierwszym etapie pracy nad etiudami, czyli pisania i poprawiania scenariuszy.

SEKWENCJA 4 Ciężarówka przejeżdża przed Atelier Filmu Polskiego w Łodzi na ul. Łąkowej. Pod drzwi atelier podjeżdża samochód, z którego wysiada kierownik produkcji Donat Bilski. Kierownik wchodzi do pomieszczenia, w którym czekają na niego studenci reżyserii, siada przy biurku, otwiera swoją teczkę, sięga po telefon i wykręca numer. Detal – kierownik notuje w nagłówkach scenopisów: „Dekorator”, „Operator”. Pięcioro studentów siedzi naprzeciw siebie na krzesłach, trzyma w rękach scenariusze i dyskutuje. Kierownik produkcji odkłada słuchawkę i kładzie na biurku duże tableau ze zdjęciami aktorów. Dwóch studentów – w tym Janusz Nasfeter wstaje z krzeseł i podchodzi do kierownika produkcji zasięgnąć rady. Młody reżyser w białej podwiniętej koszuli stoi przy biurku architekta i scenografa Jarosława Świtoniaka i tłumaczy mu swoje założenia. Hala atelier – członkowie ekipy scenograficznej pochylają się nad planami. Następnie idą w głąb hali, w której pracownicy techniczni odrysowują kredą linie na podłodze pod budowę dekoracji. Wznoszenie konstrukcji dekoracji. Próba reżysera – Janusza Nasfetera z aktorem Włodzimierzem Kwaskowskim w obecności profesora. Do pokoju wprowadzonych zostaje siedmioro dzieci – kandydatów na statystów do etiudy. Kierownik produkcji Donat Bilski i dyrektor Wyższej Szkoły Filmowej prof. Jerzy Toeplitz przeglądają kosztorysy produkcji etiud. Toeplitz zatwierdza swoim podpisem kosztorys. Hala produkcyjna w atelier Filmu Polskiego w Łodzi – sztab techniczny buduje dekoracje do filmu „Nauczyciel” Janusza Nasfetera. Aktor – odtwórca roli głównej (Marian Dąbrowski) zakłada kostium. Kobieta kostiumograf nakłada dziewczynce w sukience chustkę na głowę, w drugim planie kilkoro innych dzieci pod opieką mężczyzny. Aktor w białym fartuchu (Kazimierz Dejunowicz) siedzi na fotelu, charakteryzator przymierza mu brody. Kierownik produkcji Donat Bilski zatwierdza plan zdjęć poszczególnych etiud. Detal – kobieta pisze na maszynie prośbę o wypożyczenie dziesięciu ławek szkolnych. Detal – kierownik podpisuje prośbę i odsłania tabelę z odręcznie sporządzonym planem pracy. Atelier – budowa dekoracji. Dwaj inni mężczyźni klęczą i malują zabudowę kaloryfera. Prace wykończeniowe i porządkowe przed rozpoczęciem zdjęć. Konsultacje studenta pełniącego funkcję operatora z profesorem Stanisławem Wohlem – ujęcie zza pleców na opracowywany przez nich szkic rozmieszczenia reflektorów. Przed budynkiem – z odkrytej ciężarówki studenci zdejmują i podają kolegom szkolne ławki. Stojący na drabinie mężczyzna maluje pędzlem element dekoracyjny scenografii, inny pracownik ozdabia lamperię w dekoracji Sali szkolnej. Operator Wiktor Prejs ze szkicem w rękach rozgląda się po atelier, ręką wskazuje miejsce montażu reflektora. Oświetleniowcy montują na górze reflektor, zamieszczając pod nim tabliczkę z numerem 21. Plan ogólny – dekoracja widziana z góry z zamocowanymi na niej światłami, poruszają się po niej trzy osoby. Dwaj mężczyźni wnoszą na plan tablicę szkolną i ustawiają ją w rogu sali, następnie wnoszone są szkolne ławki.

SEKWENCJA 5 Ostatnie konsultacje twórców etiudy z profesorem. Ekipa realizacyjna i aktorzy na planie zdjęciowym: w pierwszym planie kamera i trzej stojący wokół niej mężczyźni; w głębi dzieci siedzące w szkolnych ławkach i nauczyciel (aktor Marian Dąbrowski) siedzący przy tablicy, z którym rozmawia reżyser (Janusz Nasfeter). Dźwiękowiec Jerzy Rybicki ustawia mikrofon. Operator Wiktor Prejs stoi przy biurku nauczyciela i mierzy natężenie światła. Detal – światłomierz trzymany przez operatora. Dwaj mężczyźni regulują aparat do zdjęć synchronicznych. Próba przed pierwszym ujęciem – reżyser podchodzi do dziewczynki stojącej przed nauczycielem i mówi (dźwięk 100%) do niej, żeby nie patrzyła w obiektyw. Reżyser odsuwa się, mówi „próba”. Nauczyciel odgrywa scenę, w której odsyła dziewczynkę do ławki i każe dzieciom przeczytać zdanie „Ala ma lalę” napisane na tablicy. Dzieci głośno czytają, co przerywa reżyser. Nasfeter podchodzi do aktora Mariana Dąbrowskiego i uprzejmie prosi go, żeby zagrał nieco łagodniej. Powtórzenie sceny w klasie. Panorama kabiny dźwiękowej – głośniki, mężczyzna siedzący przy pulpicie. Detal – wskaźniki poziomu głośności. Dźwiękowiec pochyla się i zagląda przez wizjer. Detal – otwarcie przegrody z taśmą dźwiękową. Plan filmowy widziany z góry – aktorzy i realizatorzy gotowi do nagrywania sceny, zapalenie światła. Dyżurny planu gwiżdże w gwizdek. Plan filmowy tuż przed ujęciem – gorączkowe zajmowanie pozycji przez ekipę, klaps.

SEKWENCJA 6 Muzyka. Detal – kierownik produkcji Donat Bilski skreśla pierwszy wiersz w wiszącym na ścianie Planie Pracy w Atelier. „nauczyciel” został zrealizowany. Kierownik produkcji dołącza do siedzących przy stole studentów pracujących przy innej etiudzie. Reżyser Jerzy Popiel-Popiołek dokonuje wyboru aktorów do swojej etiudy „Droga za wsią”. Plan zdjęciowy etiudy „Obowiązek”- scena w szpitalu. Oświetleniowiec przestawia reflektor, reżyserka Maria Olejniczak rozmawia z dwójką aktorów grających odpowiednio lekarza (Kazimierz Dejunowicz) i pielęgniarkę (Maria Kozierska). Plan ogólny – wszyscy zajmują swoje miejsca, reżyserka siada, operator Jan Olejniczak staje za kamerą. Reżyserka prosi (dźwięk 100%) o ciszę i o włączenie kamery. Klaps. Aktorzy zaczynają grać scenkę szpitalną, po schodach schodzą statyści. Reżyserka, operatorzy i pracownicy techniczni przyglądają się nagrywanej scenie. Reżyserka kończy ujęcie i zarządza dubel.

SEKWENCJA 7 Panorama – techniczni obsługujący duże reflektory na górze dekoracji, nieostre ujęcie planu filmowego z ptasiej perspektywy. Młody reżyser Wiesław Drymer gestykuluje na planie. Ustawianie świateł. Profesor Eugeniusz Cękalski podczas konsultacji ze studentami. Operator Jan Olejniczak za kamerą. Oświetleniowcy i operatorzy w czasie przygotowania sprzętu. Mierzenie oświetlenia na planie. Reżyser przekazuje uwagi młodej aktorce, pokazując jej scenariusz, w tle malowane dekoracje. Wózek z kamerą w trakcie jazdy w kierunku wybudowanego w studiu wiejskiego domu, za kamerą Witold Sobociński. Reżyser podchodzi do okna wiejskiej chaty, obok trzej inni członkowie ekipy i kamera. Drzwi do chaty i fragment płotu – pada klaps. Aktorka w ludowym stroju wychodzi z domu w kierunku czekającego na nią młodzieńca. Aktorka popełnia błąd, przestaje grać i zaczyna się śmiać. Montażownia. Profesor Cękalski wraz z Januszem Nasfeterem przeglądają wywołaną już taśmę. Dwie kobiety za stołem montażowym. Reżyserka Zofia Dwornik zakłada taśmę na rolki. Podchodzi do nich montażystka z rozwiniętą taśmą filmową. Kobiety przyglądają się taśmie, jedna z nich przecina ją nożyczkami w wybranym uprzednio miejscu. Ujęcie montażystek przy pracy zza ich pleców.

SEKWENCJA 8 Kierownik produkcji Donat Bilski w półzbliżeniu wykreśla przedostatni wiersz w wiszącym na ścianie harmonogramie zdjęciowym. Plan zdjęciowy ostatniej etiudy realizowanej w atelier Filmu Polskiego – „Wśród ruin” Stanisława Sapińskiego. W głębi planu reżyser przekazuje uwagi aktorowi (Józef Wasilewski) uwagi na temat sceny; operator mierzy odległość aktora od kamery; charakteryzatorka poprawia mu makijaż. Reżyser (Stanisław Sapiński) czyta fragment scenariusza, pochyla się do przodu i instruuje aktora. Nowe ujęcie, pada klaps. Za kamerą stoi Wiktor Prejs. Plan ogólny – aktor zaczyna odgrywać scenę, ale po chwili akcję zatrzymuje zdenerwowany reżyser. Student ponownie tłumaczy aktorowi jego zadanie. Kierownik produkcji patrzy na zegarek – czas przeznaczony na ćwiczenia studenckie dobiega końca. Reżyser wyciąga z kieszeni w koszuli swój zegarek i wycofuje się. Kierownik produkcji Donat Bilski wykreśla ostatni wiersz w planie zdjęciowym, odwraca się w kierunku kamery i uśmiecha się. Koniec zdjęć. Studentki i studenci wychodzą liczną grupą z budynku atelier, wsiadają na przyczepę ciężarówki. Samochód rusza, studenci patrzą prosto w kamerę, uśmiechają się i machają do widzów. Wyciemnienie. Napis: „Koniec”.

Słowa kluczowe:

BILSKI, DONAT
CĘKALSKI, EUGENIUSZ (1906-1952)
DĄBROWSKI, MARIAN (1900-1985)
DEJUNOWICZ, KAZIMIERZ (1901-1980)
DREYER, REGINA
DRYMER, WIESŁAW (1928-2007)
DWORNIK, ZOFIA (1922-2002)
FILAR, ZENON (1922-2001)
KINO - PRODUKCJA I REALIZACJA
KOZIERSKA, MARIA (1922-2003)
KWASKOWSKI, WŁODZIMIERZ (1914-1990)
ŁÓDŹ
NASFETER, JANUSZ (1920-1998)
OLEJNICZAK, JAN (1918- )
OLEJNICZAK, MARIA (1923-1989)
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA FILMOWA TELEWIZYJNA I TEATRALNA
PETELSKI, CZESŁAW (1922-1996)
POPIEL-POPIOŁEK, JERZY (1920-2004)
PREJS, WIKTOR (1919-2002)
PRL
RYBICKI, JERZY (1913-1995)
SAPIŃSKI, STANISŁAW (1922-1998)
SOBOCIŃSKI, WITOLD (1929-2018)
STUDIA FILMOWE
ŚWITONIAK, JAROSŁAW (1927-1997)
TOEPLITZ, JERZY (1909-1995)
WASILEWSKI, JÓZEF (1906-1961)
WIMMER, MARIAN (1897-1970)
WOHL, STANISŁAW (1912-1985)
ŻUKOWSKA, JADWIGA (1926-2008)