Szczegóły materiału - Szkoła Filmowa w Łodzi

Archiwum Filmowe

Powrót na Bałuty

Informacje ogólne:

Identyfikator: Powrot_na_baluty
Typ materiału: Etiuda fabularna
Rok produkcji: 1957
Długość materiału: 00:35:32
Nośnik wyjściowy: taśma 35mm
Kolor: czarno-biały
Dźwięk: udźwiękowiony
Uwagi

Prawa autorskie:

Właściciele:: PWSFTviT

Profil na Filmpolski.pl:

Powrót na Bałuty

Opisy:

Historia Sławka, chłopaka z ubogiej wielodzietnej rodziny z łódzkich Bałut, który ucieka z domu z powodu agresji ojca-alkoholika. Za namową starszego kolegi bierze udział w kradzieży, co kończy się dla niego rozprawą w sądzie. Etiuda fabularna nawiązująca do „czarnej serii” polskiego filmu dokumentalnego

Twórcy:

Sekwencje:

SEKWENCJA 1 Bałuty. Pięciu chłopców włóczy się po pagórkach. W oddali widoczne budynki i komin fabryczny. Grupa mija kilka kóz oraz osoby leżące na trawie. Napisy: POWRÓT NA BAŁUTY scenariusz ANNA SOKOŁOWSKA, JACEK KORCELLI reżyseria ANNA SOKOŁOWSKA zdjęcia JACEK KORCELLI asystenci URSZULA ORCZYKOWSKA, MAREK NOWICKI produkcja PWSF - 1956/57 Dołącza do nich trzech innych chłopców i zaczynają grać z nimi w karty. Najstarszy, z papierosem w ustach, zachęca Sławka do podbicia stawki. Od strony miasta nadbiega mała dziewczynka. Głośno woła Sławka i mówi mu, aby przyszedł do domu, gdzie właśnie zjawiła się milicja. Sławek zostawia kolegów ze starszymi chłopakami, którzy palą i piją wino. Grupa spogląda przez chwilę w stronę Sławka, po czym wraca do gry. Sławek biegnie brukowaną ulicą, mija przechodniów. Przystaje, gdy słyszy krzyki ojca. Patrzy, jak milicjanci wyprowadzają ojca z kamienicy. Mieszkańcy okolicy przyglądają się zajściu. Sławek, zachowując dystans, podąża za funkcjonariuszami i ojcem, który siłą zostaje umieszczony w milicyjnym wozie. Po chwili Sławek, obserwowany przez gapiów, zawraca w kierunku domu. Oboje z młodszą siostrą wbiegają po schodach i wchodzą do maleńkiego, pełnego rozwieszonego prania mieszkania, w którym znajduje się reszta rodzeństwa oraz ich matka. Kobieta siedzi w milczeniu, wpatrując się w podłogę. Zakrywa twarz dłonią. Pierze na tarce. Wreszcie gani Sławka za wałęsanie się. Chłopak broni się i podkreśla, że nigdy nie bierze od niej pieniędzy - sam zdobywa je dzięki grze.

SEKWENCJA 2 Plener miejski. Chłopcy grają w karty. Zza wzniesienia nadbiega siostra Sławka. Woła go. Sławek odwraca się zirytowany i z wściekłością ciska swoje karty w trawę. Obok niego stoi w połowie pusta butelka alkoholu. Chłopak, z którym grał, pali papierosa. Sławek biegnie do siostry. Znów pędzi po schodach i wpada do mieszkania, gdzie zastaje matkę w tej samej pozycji, co poprzednio. Tym razem u jej stóp stoi miska ziemniaków. Obok leży przewrócone wiadro. W kolejnym ujęciu znów pojawia się młodsza siostra biegnąca do siedzącego w towarzystwie kolegów Sławka. Tym razem chłopiec odwraca głowę tylko na moment. Muzyka instrumentalna.

SEKWENCJA 3 Mieszkanie. Noc. Domownicy śpią – matka na jednym łóżku, Sławek na podłodze, pozostałe dzieci w drugim łóżku. Rozlega się pukanie. Z zewnątrz dobiega głos ojca Sławka. Słychać płacz niemowlęcia. Matka budzi śpiącego Sławka. Wstaje, nakłada podomkę, podchodzi do drzwi i włącza światło, ale nie otwiera. Ojciec niecierpliwi się, wyzywa kobietę od „starej cholery”. Sławek wkłada golf, jego siostra się budzi, matka wciąż wpatruje się w drzwi. Kiedy Sławek staje za nią, odwraca się do niego na chwilę, po czym przekręca klucz w zamku i przesuwa zasuwę. Mężczyzna wchodzi do środka, wyciąga z ust papierosa i ciska nim w stronę kuchenki. Bierze filiżankę i pije wodę. Uśmiechnięty siada na podłodze w miejscu, w którym spał wcześniej Sławek, ściąga szalik i pijackim głosem pyta wpatrzone w niego młodsze dzieci, dlaczego nic nie mówią. Matka i Sławek wciąż stoją blisko siebie i obserwują go. Ojciec chce, aby dzieci powiedziały mu „dzień dobry” i dały buzi. Nie reagują. Sięga więc do kieszeni i daje córce cukierka. Matka każe wracać jej na miejsce. Mężczyzna wstaje, zbliża się do żony i popycha ją na podłogę. Sławek krzyczy, aby ją zostawił. Ojciec karci go, chłopak robi krok do tyłu, zostaje spoliczkowany. Sławek dotyka twarzy i odsuwa się na bok. Znów rozlega się płacz niemowlęcia. Ojciec goni syna do drzwi. Chłopak zbiega po schodach, mężczyzna zatrzymuje się przy balustradzie.

SEKWENCJA 4 Plener. Sławek idzie wzdłuż drewnianego płotu. Podbiega do niego młodsza siostra i namawia do powrotu do domu i podaje mu pół kromki chleba. Brat odpowiada, że nie wraca. Zza rogu nadchodzą koledzy Sławka. Starszy chłopak - Kicha - każe pozostałym zaczekać, wita się z nim i mówi, że szuka go od rana, bo ma do niego ważny interes, który omówią wieczorem. Sławek wyjaśnia, że uciekł z domu i nie ma gdzie spać. Kicha nazywa go „gierojem” i ponaglany przez kolegów, wraca do nich. Przed odejściem przypomina Sławkowi, aby ten spotkał się z nim wieczorem. Sławek i jego siostra patrzą w stronę odchodzących chłopców. Noc. Kicha powtarza Sławkowi, że ma się zjawić następnego dnia o dziesiątej na Bałuckim Rynku. Ten pyta, co ze spaniem, kolega mówi mu jednak, że w jego domu nie ma dla niego miejsca. Kicha każe Sławkowi wyjść na podwórko i czekać, bo wewnątrz budynku wciąż kręcą się ludzie, a kiedy Sałata wyjdzie, ma „skikać pod budę”. Sławek prosi kolegę, aby przyniósł mu z domu coś do jedzenia. Kicha zgadza się spróbować i przypomina mu, aby jutro nie nawalił. Sławek przebiega w deszczu przez podwórko, na którym znajduje się duża pompa, i chowa się pod sąsiednim daszkiem. Zza węgła nadjeżdża jednokonna dorożka. Woźnica zatrzymuje konia i odkłada bat, po czym oddala się. Chłopak wskakuje do niej szybko i chowa się z tyłu. Woźnica wraca. Kicha zbiega ze schodów z jedzeniem w ręku i rozgląda się za kolegą. Woźnica zamyka bramę, chwyta lejce i odchodzi z koniem. Kicha wraca do mieszkania.

SEKWENCJA 5 Dzień. Woźnica prowadzi konia brukowaną ulicą. Woźnica opuszcza zadaszenie dorożki i zauważa śpiącego w niej Sławka. Chłopak budzi się i ucieka. Woźnica krzyczy, by stojący w pobliżu Zygmuś go gonił. Mężczyzna nie zamierza jednak ścigać chłopca.

SEKWENCJA 6 Rynek Bałucki. Sławek stoi w towarzystwie kolegów. Nie chce podzielić się z Kichą jedzeniem i wyrzuca mu, że tamten nie przyniósł mu wcześniej nic z domu. Częstuje za to innego kolegę i mówi, że zapracował na swój prowiant. Jeden z chłopaków zauważa pana Zygmusia i informuje o tym pozostałych. Mężczyzna podchodzi do nich, wita się, rozpoznaje Sławka i przedstawia plan kradzieży. Zygmuś zarządza, że po trzech godzinach, kiedy każdy wykona swoje zadanie, mają spotkać się na dołku. Zarówno on, jak i Kicha podchodzą do osób sprzedających obuwie i pytają o ten sam model butów na mikrogumie. Mężczyzna daje wspólnikom umówiony znak - gwiżdże. Sławek, zgodnie z planem, wywołuje z kolegami zamieszanie na targu – udają bójkę, dzięki czemu udaje się odwrócić uwagę sprzedawców. Gapie gromadzą się wokół chłopców, a Zygmuś i Kicha uciekają. Sprzedawca głośno wzywa milicję. Sprzedawczyni, którą okradł Kicha, również krzyczy. Przechodnie zatrzymują Sławka i prowadzą go do okradzionych, aby każde z nich mogło mu się przyjrzeć, ale kobieta mówi, że złodziej był większy i uciekł w inną stronę. Mimo protestów sprzedawcy, Sławek zostaje puszczony wolno.

SEKWENCJA 7 Zbliżenie dłoni Zygmusia, wydającego należne wspólnikom pieniądze. Kicha zabiera banknot, który mężczyzna podał Sławkowi. Kłócą się o to, ile Sławek przegrał wcześniej w karty i czy kolega powinien oddać to, co mu zabrał. Sławek szuka sojusznika w Zygmusiu, ale ten mówi, że nie obchodzą go ich interesy i radzi, żeby sprawę rozstrzygnąć w bójce. Chłopacy zaczynają się bić i wyzywać. Kicha wstaje pierwszy, podchodzi do Zygmusia i bierze od niego papierosa. Kiedy go zapala, Sławek staje obok i znów nazywa go złodziejem, żądając, aby kolega oddał mu pieniądze. Pozostali przyglądają się zajściu w milczeniu. Kicha wyciąga banknot z kieszeni koszuli i podnosi go wysoko i każe po niego sięgnąć Sławkowi. Znów rozpoczyna się bójka pomiędzy Sławkiem a Kichą. Kicha pokonuje Sławka, po czym dogania Zygmusia oddalającego się z pozostałymi kolegami. Kicha szuka uznania u Zygmusia. Grupa kieruje się w stronę miasta. Sławek siedzi na wzniesieniu. Zauważa małego, białego, brudnego psa, który wpatruje się w niego. Wstaje i kopie psa, który ucieka, wyjąc. Kiedy siada, kryje twarz w dłoniach i szlocha. Muzyka instrumentalna.

SEKWENCJA 8 Noc. Brama kamienicy. Kobieta wchodzi na podwórko wpuszczona przez dozorcę Kowalskiego. Po chwili woła go, bo na podwórku ktoś leży. Po zapaleniu światła skulony w kącie Sławek zrywa się na nogi. Kobieta pyta chłopca czego tu szuka, zastanawia się głośno, czy chce coś ukraść i grozi, że wezwie milicjanta. Sławek odpowiada, że przecież nic jej nie zrobił. Kowalski popycha go do wyjścia i każe się wynosić. Sławek, niepewny, w którą stronę pójść, rozgląda się i powłóczy nogami w przypadkowym kierunku. Gdy mija bar, zatrzymuje się na moment, żeby zajrzeć do środka przez okno. Chwilę później spotyka trzech mężczyzn, jeden z nich zaczepia go i zaciąga na wódkę. W zadymionym wnętrzu siwy brodacz gra na akordeonie, jeden z klientów śpi przy barze. Sławek siedzi przy stole z nowymi kompanami, którzy częstują go wódką. Mężczyźni wznoszą toasty, Sławek podnosi swój kieliszek i wypija do dna, krzywiąc się. Kamera panoramuje po twarzach jego zadowolonych z siebie kompanów, a chłopak opróżnia następny kieliszek. W kolejnym ujęciu pojawia się ojciec Sławka i rozmawia z innym mężczyzną, Frankiem. Wspomina, jak płakał, kiedy córka głaskała go po włosach i mówi mu, że jest smutny, na co kolega natychmiast reaguje, proponując, żeby się napili. Ojciec Sławka obejmuje go ramieniem i nazywa swoim najlepszym przyjacielem, próbuje też pocałować go w czoło, jednak kolega protestuje. Kiedy opróżniają kieliszki, przypomina sobie, co wówczas mówiła do niego córka - „tatusiu, tatusiu”. Franek w odpowiedzi śmieje się i żartuje, co rozjusza ojca Sławka. Sławek kreśli ósemki piwem, które rozlało się na blat stołu. Wypija kolejny kieliszek wódki. Jego ojciec zaczyna się awanturować. Akordeonista wciąż gra. Sławek odwraca się na krześle od pijących kompanów i obserwuje ojca atakującego Franka. Barmanka bezskutecznie próbuje przywrócić porządek. Chłopak wychodzi i wraca drogą, którą przyszedł. Na zewnątrz nadal słyszy okrzyki ojca. Włóczy się ulicami, po jego brudnej twarzy spływają łzy. Spogląda na rzeźbę zdobiącą kamienicę. Wizja Sławka: ojciec na czarnym tle, wirujące na czarnym tle kieliszki, kompani Sławka z baru patrzą w obiektyw kamery, detal kieliszka wódki, twarze innych ludzi, Sławek opróżnia kieliszek; spośród wirujących kieliszków wyłania się sylwetka młodszej siostry Sławka, dziewczynka bezgłośnie woła jego imię. Najazd kamery z planu średniego do zbliżenia jej twarzy; dwie sylwetki Kichy – Kicha testuje karty, Kicha trzyma w ręku banknot. Sławek zatrzymuje się i zasypia z twarzą opartą na dłoniach. Muzyka instrumentalna.

SEKWENCJA 9 Dzień. Leżący w betonowej rurze Sławek obserwuje ludzi na zewnątrz. Zmienia pozycję i kładzie się na brzuchu. Po chwili wychodzi z rury i kieruje się na ulicę. Z zaprzęgniętego w konia wozu zsiada mężczyzna, wyciąga z naczepy kosz z bułkami i stawia go na ziemi. Pod pobliskim budynkiem stoją ludzie ustawieni w kolejce. Sławek wyciąga z kosza dwie bułki i zaczyna jeść na miejscu. Mężczyzna wraca, zauważa go, szarpie i wyzywa. Woła ludzi z kolejki, mówiąc im, że chłopak kradnie mu bułki. Sławek nie próbuje uciekać, je dalej, nie zwracając uwagi na tłum. Ludzie sprzeczają się między sobą, czy ukradł z głodu czy po prostu jest chuliganem. Zjawia się milicjant, pytając, kto z zebranych jest poszkodowany. Kobieta z piekarni mówi, że „nie ma o czym gadać” i wraca do środka. Przychodzi milicjant i zabiera Sławka na komisariat. Kiedy odchodzą, ludzie wciąż dyskutują o sprawie Sławka, ustawiając się ponownie w kolejce do piekarni.

SEKWENCJA 10 Sala sądowa. Sędzia Sądu Powiatowego w Łodzi odczytuje wyrok w sprawie Sławka, podejrzanego o kradzież obwarzanków i bułek oraz współudział w kradzieży butów. Oprócz Sławka na sali sądowej znajduje się jego matka z niemowlęciem na rękach oraz milicjant. Sędzia wydaje wyrok skazujący chłopca na umieszczenie w zakładzie poprawczym, zawieszając go jednak na okres dwóch lat i oddając Sławka pod dozór kuratora. Chłopiec podnosi głowę, zaskoczony informacją o zawieszeniu wyroku. Sędzia pyta go, czy zrozumiał, co przeczytała i tłumaczy, że jeśli w ciągu dwóch lat popełni jakieś przestępstwo, zamiast na salę sądową, trafi od razu do poprawczaka. Sławek odwraca się w stronę matki na dźwięk płaczu niemowlęcia. Zostaje zwolniony do domu, a sędzia ściąga z szyi łańcuch sędziowski, wstaje i wychodzi wraz z pozostałymi.

SEKWENCJA 11 Sławek spaceruje po wzgórzu, na którym kozy skubią trawę. W oddali rysuje się miasto. Zatrzymuje się i spogląda w niebo, na tle którego lecą ptaki, jego białą koszulą targa wiatr. Chłopak obraca się i zbiega ze wzgórza w kierunku miasta. Przechodzi przez ulicę, zmierzając w okolice domu. Mija innych mieszkańców, spotyka siostrę, która podbiega do niego i dalej idą razem, trzymając się za ręce. Spacerują z siostrą. Podchodzą do grupy chłopców grających w karty - nie ma wśród nich Kichy. Wymieniają kilka zdań, po czym Sławek obchodzi ich i siada z siostrą w pobliżu. Wyjmuje coś z kieszeni i podaje siostrze. Następnie odwraca głowę i w zamyśleniu, z posępnym wyrazem twarzy, patrzy w przestrzeń. Muzyka instrumentalna.

TYŁÓWKI Napisy: KONIEC Muzyka instrumentalna.

Słowa kluczowe:

ALKOHOLIK
ALKOHOLIZM
BAŁUTY - ŁÓDŹ - POLSKA
BAR
CHULIGAN
KAMIENICA
KARTY DO GRY
KRADZIEŻ
MIASTO
MILICJA
MILICJANT
PRZESTĘPSTWO
ROBOTNIK
SALA SĄDOWA
SĄD
WÓDKA

Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności.

Akceptuję pliki cookies z tej strony